ดูแลปอดผู้สูงวัยอย่างไร ให้ลดความเสี่ยงจากความเจ็บป่วย

ปอด คืออวัยวะที่มีความสำคัญของระบบหายใจ หากปอดทำงานได้ไม่เต็มที่หรือประสิทธิภาพลดลงก็ส่งผลต่อความเจ็บป่วย และการเกิดโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจได้ โดยเฉพาะในผู้สูงอายุการ “ดูแลปอด” อย่างใส่ใจและเหมาะสม จะช่วยให้มีสุขภาพที่ดีและมีคุณภาพชีวิตที่ดีในระยะยาวได้ แต่วิธีดูแลปอดที่เหมาะสมกับผู้สูงวัยนั้นจะทำได้อย่างไรบ้าง ในบทความนี้ SaiJai.co เรามีคำแนะนำมาบอกกัน

ปอดทำหน้าที่อะไร?

ก่อนที่จะไปดูว่าวิธีดูแลปอดทำได้อย่างไรบ้าง ลองมาทำความรู้จักกับอวัยวะภายในร่างกายที่เรียกว่า “ปอด” กันก่อนว่า ปอดนั้นทำหน้าที่อะไรให้กับร่างกายของคนเราบ้าง โดยหน้าที่และความสำคัญของปอด คือ ทำหน้าที่รับก๊าซออกซิเจนที่มีอยู่ในอากาศเข้าสู่ร่างกาย เพื่อให้ร่างกายนำออกซิเจนเหล่านั้นไปใช้ในกระบวนการต่าง ๆ ภายในร่างกาย นอกจากรับแล้วปอดก็ยังคงทำหน้าที่ขับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นของเสียที่ร่างกายผลิตหลังจากนำออกซิเจนไปใช้ประโยชน์ในกระบวนการต่าง ๆ เรียบร้อยแล้ว 

ด้วยหน้าที่สำคัญสองอย่างนี้ ทำให้ปอดเป็นอวัยวะที่สำคัญไม่แพ้หัวใจ เพราะหากปอดไม่สามารถรับออกซิเจนได้อย่างเป็นปกติ หรือขับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกได้ ก็ย่อมส่งผลเสียร้ายแรงตามมาได้ ดังนั้น การดูแลปอดให้มีสุขภาพดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ

สาเหตุที่สุขภาพปอดแข็งแรงลดลง เมื่ออายุเพิ่มมากขึ้น

เมื่ออายุมากขึ้นไม่เพียงแค่ผิวพรรณเท่านั้นที่เปลี่ยนแปลงไป แต่อวัยวะในร่างกายอีกหลายส่วนก็มีความเปลี่ยนแปลงไปด้วย โดยเฉพาะปอด ที่แม้ว่าจะเป็นอวัยวะที่อยู่ภายในแต่ก็สามารถเปลี่ยนแปลงได้เช่นเดียวกัน โดยสาเหตุหลักที่ทำให้ประสิทธิภาพของปอดลดลงและส่งผลให้ความสำคัญของระบบหายใจลดลงด้วย คือ 

เนื้อเยื่อปอดมีความเปลี่ยนแปลง

การดูแลปอดที่ไม่เหมาะสมจะทำให้เนื้อเยื่อปอดสูญเสียความยืดหยุ่นเมื่ออายุมากขึ้น ทำให้การขยายและหดตัวของปอดทำได้ไม่เต็มที่ นอกจากนี้การที่ปอดขาดความยืดหยุ่นยังทำให้ความสามารถในการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ลดลง

การเปลี่ยนแปลงของกระดูก

อายุที่มากขึ้นกระดูกซี่โครงและกระดูกสันหลังของผู้สูงอายุจะค่อย ๆ สูญเสียความหนาแน่นและความยืดหยุ่น โครงสร้างของช่องอกก็จะมีความเปลี่ยนแปลงไปด้วย โดยกระดูกที่บางลงยังทำให้การเคลื่อนไหวของช่องอกและการขยายตัวของปอดลดประสิทธิภาพลงด้วย ซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนั้นยังมีผลต่อ กล้ามเนื้อที่ช่วยในการหายใจ เช่น ประสิทธิภาพของกล้ามเนื้อกะบังลมและกล้ามเนื้อบริเวณซี่โครงที่สึกหรอทำให้การหายใจนำออกซิเจนได้น้อย ผู้สูงวัยบางคนถึงรู้สึกเหนื่อยหอบได้ง่าย เพราะมีได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอนั่นเอง

ระบบภูมิคุ้มกันที่เปลี่ยนแปลง

ระบบภูมิคุ้มกันของคนเราจะเปลี่ยนแปลงและลดลงเมื่อมีอายุมากขึ้น ยิ่งผู้สูงวัยที่ขาดการออกกำลังกายหรือไม่ได้ดูแลปอดมาเป็นเวลานาน ยิ่งทำให้ระบบภูมิคุ้มกันลดต่ำลงไปอย่างรวดเร็ว และมีโอกาสสูงมากที่ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อหรือเป็นโรคเกี่ยวกับปอดได้ ซึ่งทำให้ระยะการฟื้นตัวจากความเจ็บป่วยช้าลงและเกิดโรคแทรกซ้อนได้ง่าย

การเปลี่ยนแปลงของระบบประสาท

สิ่งที่คอช่วยปกป้องสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกายส่วนหนึ่งมาจากสมองและระบบประสาท เมื่ออายุมากขึ้นระบบประสาทก็จะเสื่อมสภาพลง การควบคุมการหายใจอาจทำงานช้าและลดประสิทธิภาพลง ผู้สูงอายุหลายคนมีอาการหายใจติดขัดไม่เป็นระเบียบหรือหายใจลึกลำบาก รวมถึงการกระตุ้นอาการไอที่น้อยลงทำให้สิ่งปนเปื้อนทางสภาพแวดล้อมเข้าไปสะสมในปอดได้ง่ายยิ่งขึ้น 

ความเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม

สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง และสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย ก็เป็นอีกปัจจัยที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพการทำงานของปอดได้ โดยเฉพาะมลพิษทางอากาศ ควันจากท่อไอเสีย และ ฝุ่น PM 2.5 สิ่งเหล่านี้จะทำให้สุขภาพปอดลดลง และมีผลต่อระบบทางเดินหายใจที่เสื่อมสภาพลง ยิ่งเป็นผู้สูงวัยที่ไม่ได้ดูแลปอดมาเป็นเวลานานก็อาจทำให้ปอดติดเชื้อได้ง่ายด้วย

ความเสี่ยงด้านสุขภาพเมื่อปอดไม่แข็งแรง

เมื่อสุขภาพปอดลดลงปัญหาสุขภาพในหลาย ๆ ก็จะตามมา โดยเฉพาะด้านระบบหายใจที่มีผลให้เห็นอย่างชัดเจน ผู้ป่วยหลายคนอาจมีอาการหายใจลำบากติดขัด หรือมีความเสี่ยงต่อการได้รับโรคแทรกซ้อนเมื่อเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ จากไข้หวัด เพราะคุณภาพปอดคือเรื่องสำคัญของระบบทางเดินหายใจ หากไม่ได้รับการดูแลปอดจะทำให้มีความเสี่ยง ดังนี้ 

ภาวะปอดติดเชื้อ

ภาวะปอดติดเชื้อเกิดขึ้นจากความเจ็บป่วยจากโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ เช่น ไข้หวัด และเมื่อไม่ได้รับการรักษาที่รวดเร็วหรือปอดมีความแข็งแรงลดลง ก็ย่อมส่งผลให้ปอดติดเชื้อได้ ซึ่งอาจส่งผลร้ายได้อีกหลายด้าน 

ผลกระทบจากภาวะปอดติดเชื้อ

• ปอดบวม
• หลอดลมอักเสบ
• หายใจหอบเหนื่อย
• ไอเจ็บหน้าอก 

ระดับออกซิเจนในร่างกายต่ำ

การที่ปอดไม่แข็งแรงสิ่งที่จะตามมาก็คือระบบการหายใจที่ผิดปกติ ไม่สามารถนำอากาศหรือออกซิเจนเข้าสู่ร่างกายได้ในปริมาณที่เหมาะสม ทำให้ระดับออกซิเจนในร่างกายอยู่ในเกณฑ์ที่ต่ำกว่าปกติ ส่งผลให้การใช้ชีวิตของผู้สูงวัยที่ปอดไม่แข็งแรงมีปัญหาในหลายด้าน 

ผลกระทบจากภาวะออกซิเจนในร่างกายต่ำ 

• หายใจถี่ หายใจเร็ว
• มึนงง ไม่มีสมาธิ
• ใจสั่น
• หลอดลมอักเสบ
• เป็นลมหมดสติ

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

การทำงานของปอดที่ขาดประสิทธิภาพไม่เพียงส่งผลให้เกิดปัญหาการหายใจเข้า-ออก ระหว่างวันเท่านั้น แต่ในช่วงเวลาที่นอนหลับก็มีผลกระทบเช่นเดียวกัน เพราะการหายใจติดขัด หายใจถี่ อาจนำไปสู่ภาวะหยุดหายใจขณะหลับได้ ซึ่งเป็นภาวะที่มีอันตรายรุนแรงถึงชีวิต อีกทั้งยังส่งผลกระทบต่อร่างกายในอีกหลายด้าน 

ผลกระทบจากภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

• นอนกรนเสียงดังมาก
• อาจมีการสะดุ้งตื่นเพราะการหยุดหายใจ
• ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน
• ปวดหัวหลังตื่นนอน 
• สมาธิสั้น ความจำลดลง เครียด ซึมเศร้า
• คอแห้งมาก
• ง่วงนอนมากผิดปกติ
• ไม่สดชื่น 

เคล็ดลับดูแลปอด สำหรับผู้สูงอายุ

เพื่อป้องกันความเจ็บป่วยเกี่ยวกับทางเดินหายใจ หรือผลกระทบที่มาจากสุขภาพปอด ผู้สูงอายุสามารถดูแลปอดให้แข็งแรงเพื่อป้องกันและลดผลกระทบจากความเสื่อมของปอดให้เหมาะสมได้ โดยใช้ 5 เคล็ดลับดูแลปอดต่อไปนี้ 

1. ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์

ผู้สูงวัยควรดูแลและควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม เพื่อลดภาระการทำงานของปอดและหัวใจ เพราะน้ำหนักตัวมากมักทำให้รู้สึกเหนื่อยง่าย หายใจถี่ ทำให้ปอดทำงานหนัก

2. หลีกเลี่ยงมลภาวะทางอากาศ

วิธีดูแลปอดที่ทำได้ง่ายและได้ผลดีก็คือการหลีกเลี่ยงมลภาวะทางอากาศ ทั้งการสูบบุหรี่ ไม่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีควันบุหรี่ และหากจำเป็นต้องไปเผชิญสภาพอากาศที่มีฝุ่นละออง PM 2.5 ควรใส่หน้ากากอนามัยที่มีคุณสมบัติป้องกันฝุ่นละอองทุกครั้ง

3. ออกกำลังกายเป็นประจำ

ผู้สูงวัยก็ไม่ควรละเลยการออกกำลังกาย โดยเฉพาะกิจกรรมที่ทำได้ง่าย ๆ เช่น การเดินเร็ว จ๊อกกิ้ง ว่ายน้ำ กิจกรรมเหล่านี้จะช่วยเพิ่มความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการหายใจ แต่ต้องเลือกกิจกรรมที่เหมาะสมกับสุขภาพร่างกาย หรือปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันการบาดเจ็บที่รุนแรง

4. ทานอาหารที่มีประโยชน์

การรับประทานอาหารที่ดีและมีประโยชน์เป็นวิธีดูแลปอดจากภายใน เพราะจะช่วยให้ผู้สูงอายุได้รับสารอาหารและวิตามิน โดยเฉพาะผักและผลไม้ที่มีวิตามินซี และวิตามินอีสูง รวมถึงสารต้านอนุมูลอิสระและโอเมก้า 3 สารอาหารเหล่านี้จะช่วยสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ลดการอักเสบของปอดได้ 

5. ตรวจสุขภาพประจำปี

การตรวจสุขภาพประจำปีจะช่วยให้ผู้สูงอายุได้ทราบถึงสุขภาพและการทำงานของปอด รวมถึงทราบปัญหาสุขภาพโดยรวมด้วยว่ากำลังมีความเสี่ยงต่อโรคใดอยู่บ้าง เพื่อให้ได้รับการรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ 

สรุป ดูแลสุขภาพปอด เรื่องสำคัญที่ผู้สูงวัยไม่ควรละเลย

นับได้ว่า ปอด คือส่วนที่มีความสำคัญของระบบหายใจ ที่ไม่ควรละเลยเรื่องการดูแลอย่างเหมาะสม เพราะมีผลต่อหลายระบบในร่างกาย และส่งผลเสียให้กับร่างกายได้ค่อนข้างมากเช่นเดียวกัน การดูแลปอดจึงเป็นสิ่งที่ต้องทำอย่างต่อเนื่องและทำเป็นประจำอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ อย่างไรก็ตามหากรู้สึกว่ามีอาการหายใจติดขัด หรือมีปัญหาสุขภาพที่ส่งผลต่อการหายใจ แนะนำให้รีบปรึกษาแพทย์เพื่อเข้ารับการวินิจฉัยและรักษาอย่างเหมาะสมดีที่สุด 

สำหรับผู้สูงอายุหรือคนในครอบครัวที่ต้องดูแลผู้สูงวัย ที่ต้องการปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อม และได้รับการดูแลโดยผู้เชี่ยวชาญที่พร้อมให้คำแนะนำในการดูแลปอด การออกกำลังกายอย่างเหมาะสม สามารถเลือกใช้บริการกับ ศูนย์ดูแลผู้สูงวัย ที่ตอบโจทย์กับท่านได้ที่ SaiJai.co 

SaiJai.co เป็นแพลตฟอร์มที่ได้รวบรวมศูนย์ดูแลผู้สูงอายุและบ้านพักใจวัยเกษียณมาให้เลือกมากมาย โดยท่านสามารถอ่านรีวิว หรือตรวจสอบเพื่อเลือกให้เหมาะกับความต้องการได้มากที่สุด 

สุขภาพที่ดีเริ่มต้นได้ ด้วยการดูแลร่างกายอย่างใส่ใจ แม้เป็นผู้สูงวัยก็ปลอดโรคได้